Jane Austen. Pride and Prejudice. Hertfordshire: Wordsworth Editions, 1992 (1813)

In de bioscoop is mijn favoriete genre de romantische komedie: een man en een vrouw hebben een grote hekel aan elkaar maar door de omstandigheden worden ze gedwongen met elkaar om te gaan, en zo worden ze verliefd.

Pride and prejudice is de oermoeder van dit genre, en geldt bovendien nog steeds als een van de populairste Britse boeken aller tijden: een verkiezing van de BBC wees dit boek onlangs aan als 'het boek waarzonder de natie niet kan leven', voor Lord of the Rings en de bijbel. Ook bij het project Gutenberg hoort de gratis elektronische versie tot de populairste titels.

Nou, al die miljoenen lezers hebben inderdaad geen ongelijk: wat een charmant, wat een onderhoudend boek is Pride and prejudice!

Onwillekeurig vergeleek ik het boek tijdens het lezen met Le Rouge et le Noir, dat ik niet zo lang geleden las. Stendhals boek verscheen zeventien jaar na dat van Austen, en allebei de boeken gaan over liefdesrelaties over de barrières van klasseverschillen heen. Toch konden de verschillen bijna niet groter zijn. Zo is Stendhals boek veel stekeliger en kronkeliger dan dat van Austen, zo laat Stendhal een verteller zijn eigen mening geven, terwijl Austens verteller onzichtbaar haar werk doet, en loopt Stendhals boek dramatisch af, terwijl in nóg weer een andere verkiezing, het eind van Pride and Prejudice werd gekozen tot het beste happy ending aller tijden.

Volgens mij vallen al die verschillen te herleiden tot een fundamenteel verschil. In Pride and prejudice is de samenleving een machientje. Alle personen hebben een duidelijk onderscheiden eigen karakter dat hun precieze plaats in dat machientje bepaalt. Trots en vooroordeel zorgen weliswaar voor haperingen in dat machientje, maar uiteindelijk komt het allemaal toch heus helemaal goed. Austen beschrijft ook nauwelijks personen die alleen zijn; en als ze alleen zijn, denken ze na over andere mensen. Bij Stendhal is het allemaal anders, daar zijn de mensen alleen op de wereld — en dan kan er van een happy ending ineens geen sprake meer zijn.

Reacties

Populaire posts van deze blog

Paul Celan. Verzamelde gedichten. Amsterdam: Meulenhoff, 2003.

Walt Whitman. Leaves of Grass. Grasbladen. Amsterdam: Em. Querido, 2005 (1855).

Raoul de Jong. Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden. Amsterdam: De Bezige Bij, 2020.