Gerard Reve. De vierde man. Amsterdam: De Bezige Bij, 2009 (1981)

Nederlanders! Als we niet uitkijken, verdwijnt een van onze grootste twintigste-eeuwse schrijvers heel snel uit ons blikveld. Ik heb het allemaal niet uitgezocht, maar ik geloof dat hij nu al van de voormalige grote drie degene is die zijn populariteit het snelst verliest; wiens werk het moeilijkst te verkrijgen is (misschien juist omdat het jarenlang zo geëxploiteerd is, ik weet niet hoeveel versies van zijn verzameld werk er wel niet zijn); en die gaandeweg minder gelezen wordt dan Willem Frederik Hermans en Harry Mulisch.

Ik denk dat het tijd wordt om een nieuwe Reve te ontdekken, andere dimensies van deze toch wel heel grote schrijver.

De vierde man is om de een of andere reden een van de weinige boeken die er van Reve te krijgen is in de elektronische boekwinkel van Apple. Ik heb het dus op de iPad gelezen en het lijkt me meteen ook heel geschikt voor zo'n nieuw Reve-beeld.

Reve schreef het boek in 1981 als boekenweekgeschenk, al is het als zodanig nooit verschenen vanwege de 'te controversiële inhoud' — teveel seks, zal dat wel betekend hebben. Toch kun je wel zien dat Reve zijn best heeft gedaan een wat breder publiek te bereiken. Zijn stijl is wat minder barok dan anders, en de seks is toch ook wat minder ruw en verwarrend dan in sommige andere boeken.

Maar wat me deze keer vooral opviel: dat er een hele thematiek wordt aangesneden, ja zelfs centraal staat, waar je in de Reve-studie (als deze al bestaat) zelden iemand over hoort. Het hele boek draait om verhalen vertellen. Alle personen vertellen elkaar voortdurend verhalen, of bedenken verhalen over elkaar, of komen erachter dat de ander een verhaal heeft. In het betrekkelijk korte bestek van deze novelle of roman worden er enorm veel verhalen verteld, en aan het eind blijkt het allemaal ook nog eens een raamvertelling te zijn — iets wat op de Wikipedia-pagina over het boek zelfs volkomen genegeerd wordt, terwijl het volgens mij cruciaal is. Gerard vertelt het verhaal aan een jongen (over wie hij meteen ook weer allerlei verhalen vertelt) en blijkt daarbij vooral geobsedeerd door de vraag of dit wel een echt verhaal kan heten. Ja hoor, zegt die jongen, er zitten immers allerlei vooruitwijzingen in.

Zo bekeken heeft Reves hele leven en werk in het teken gestaan van een zoektocht naar het juiste verhaal, een verhaal dat alles rond zou maken, waar alles in zou passen. Misschien wisten allerlei echte Revianen dat allang, maar ik geloof dat ik dat nu ineens voor mijzelf ontdekt heb.

Reacties

Populaire posts van deze blog

Paul Celan. Verzamelde gedichten. Amsterdam: Meulenhoff, 2003.

Walt Whitman. Leaves of Grass. Grasbladen. Amsterdam: Em. Querido, 2005 (1855).

Raoul de Jong. Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden. Amsterdam: De Bezige Bij, 2020.